Motivatie. Voor elke nacht zonder te plassen tekent het kind een zon op de kalender. Elk zesde kind komt daardoor droog te staan.
Veel schoolkinderen plassen ’s nachts nog in hun bed. Ze kunnen worden geholpen, zelfs zonder medicatie. test.de legt uit waarom enuresis zelden psychologische oorzaken heeft, en wat ouders kunnen doen om hun kinderen te helpen droog te worden.
Meestal zijn de redenen volkomen onschuldig
Anton zit in de tweede klas. Hij kan al schrijven, tellen en lezen. Alleen ’s nachts voelt de lagere-schoolleerling zich vaak nog een klein kind. Omdat de meeste nachten de zevenjarige in zijn bed plast. Hij is niet de enige: elk tiende kind van Antons leeftijd plast wel eens in bed tijdens de slaap. Geruststellend voor de ouders is dat er zelden een ernstig organisch probleem achter dit verschijnsel schuilgaat. Bovendien zijn er talrijke mogelijkheden om het nageslacht te helpen.
Een kwestie van ontwikkeling
In het algemeen zijn de oorzaken van nachtelijk bedplassen onschuldig. Normaal worden we wakker als we ’s nachts naar het toilet moeten. Dit komt door de zenuwbanen die signalen van de blaas naar de hersenen zenden. “Bij getroffen kinderen zijn de reacties van de hersenen echter nog niet volledig ontwikkeld”, legt kinderuroloog Eberhard Kuwertz-Bröking van het KfH-Niercentrum voor kinderen en adolescenten in Münster uit. Vaak merken ze niet dat ze in bed geplast hebben tot het ochtendgloren. Een andere veel voorkomende oorzaak: de blaas is te klein en is daardoor snel overvol. Soms is er ook een tekort aan het hormoon dat de urineproductie ’s nachts afremt.
Nat worden is vaak een aanleg
Plassen zit vaak in de familie. Als een ouder lange tijd in bed geplast heeft, wordt deze aanleg meestal doorgegeven. Dit is het geval met Anton: zijn vader werd pas droog toen hij acht jaar oud was. “Voor ouders en kinderen is dit belangrijk nieuws. Ze leren: Zowel zij als hun kinderen kunnen er niets aan doen,” zegt Ellen Janhsen-Podien, kinderverpleegster en urotherapeute in het Gesundheit Nord Kindercontinentiecentrum van Klinikum Links der Weser in Bremen. Ze helpt al 23 jaar meisjes en jongens met continentieproblemen. “Het is niet vanzelfsprekend dat kinderen al droog zijn als ze vijf of zes jaar oud zijn”, benadrukt de deskundige. Maar zij merkt ook op: “Wanneer de schoolinschrijvingen naderen of de kinderen al op school zitten, neemt de druk toe om ’s nachts alles droog te houden.”
Zelfs positieve dingen brengen je van het spoor
Zelden is, zoals lang werd vermoed, emotioneel leed de reden voor nachtelijke enuresis. Maar het is denkbaar dat spannende tijden of verdriet de rijping van de blaasfunctie tijdelijk vertragen. “Natuurlijk hebben moeilijke periodes in het leven invloed op de ontwikkeling. Als het kind net op het punt stond droog te worden, kan er sprake zijn van een regressie als gevolg van een verhuizing of zelfs de scheiding van de ouders,” legt Janhsen-Podien uit. Dit is niet ongewoon en zal weer voorbijgaan. Zelfs gebeurtenissen die op zich plezierig zijn, kunnen kinderen voor korte tijd van het spoor brengen. Anton, bijvoorbeeld, plaste nauwelijks in zijn bed tijdens zijn eerste schooljaar. Nadat zijn kleine zusje was geboren, overkwam het hem weer vaker.
Overdag veel drinken, ’s avonds weinig
Als een ouder kind regelmatig in bed plast, moet in eerste instantie een kinderarts worden geraadpleegd. Misvormingen van de nieren en de urinewegen of beschadiging van zenuwen die belangrijk zijn voor de blaasfunctie komen zelden voor, maar moeten worden uitgesloten. Als de arts niets vindt, is het belangrijk de dagelijkse routine van het kind onder de loep te nemen: Wanneer drinkt hij? En hoeveel? Gaat hij naar het toilet voor het slapen gaan? “Veel kinderen drinken overdag weinig en ’s avonds veel. Het is dan logisch dat de blaas ’s nachts perst,” zegt Janhsen-Podien, die in het kader van urotherapie ouders en kinderen voorlicht over de werking van de blaas en wat daarop van invloed is.
Zonnekalender of ringbroek
Als het kroost maar een paar nachten per maand plast, raadt de deskundige een zonnekalender aan. Voor elke droge nacht, tekenen de kinderen een zon. Op die manier kunnen zij hun successen duidelijk zien. Elk zesde kind wordt droog met deze methode. U kunt meer waardevolle informatie lezen in Tips voor ouders. Als kalenders of veranderingen in de dagelijkse routine niet helpen, kunnen artsen een elektronisch alarmsysteem voorschrijven: slaapbroeken of onderleggers met vochtsensoren. Zodra een druppel de sensoren bereikt, gaat een alarm af en wekt het kind zodat het naar het toilet kan gaan. Het doel: na een paar weken worden de jongen uit zichzelf wakker.
Ouders moeten me steunen
Het succespercentage van deze methode is 50 procent. Hoe goed het werkt, hangt vaak af van de steun van de ouders, want niet alle kinderen worden wakker als de wekker afgaat. De behandeling duurt ook enkele weken. “De procedure is uitputtend. Maar als ouders en kinderen gemotiveerd zijn, wordt succes op lange termijn geboekt”, aldus Kuwertz-Bröking.
Medicatie helpt alleen op de korte termijn
Medicijnen zijn effectief, maar geen permanente oplossing. Het werkzame bestanddeel desmopressine vermindert de nachtelijke urineproductie, meestal al na een paar nachten. Maar: Slechts een op de vier kinderen wordt op den duur droog. Sommige ouders vertrouwen alleen op de medicatie als het kind de nacht bij een vriendje wil doorbrengen. “De medicijnen kunnen heilzaam zijn, maar moeten in de eerste plaats worden aangeboden aan gezinnen die extreem lijden,” zegt Kuwertz-Bröking. Want de medicijnen zijn niet geheel onproblematisch: om te voorkomen dat het lichaam te veel water vasthoudt, mogen kinderen een uur voor en acht uur na inname niets drinken. “Dit is niet gemakkelijk uit te voeren op schoolreisjes of schooluitstapjes,” wijst de arts erop. Bovendien hervallen de meeste kinderen zodra ze stoppen met het innemen van de medicatie.
Soms is geduld genoeg
Met elk zesde kind, lost het probleem zichzelf op. Dit was het geval met Anton. Hij wilde geen plaswekkertje, en zijn ouders wilden geen medicijnen. Dus waren ze het eens met de dokter over luiers voor de nacht – en geduld. Na vier maanden, stopte Anton met het dragen van luiers. Zijn bed bleef droog.